10 maart 1873, twee overlijdensakten met adres Lange Gang 26/5, van Joannes Baptista Henricus De Koning, 26 jaar en Henrica Otterbeen, 24 jaar. Zijn vader is haar stiefvader. Wat voor familiedrama was daar aan de gang? Vrijwilligster Arlet zocht het voor ons uit.

Auteur: Arlet Billiau

Het drama

In de krant “Het Handelsblad” van zondag 9 en maandag 10 maart 1873 vinden we een bericht over een moord en een zelfmoord. Joannes Baptista Henricus zou Henrica (die in het artikel Henriette genoemd wordt) vermoord hebben en daarna zichzelf hebben opgehangen. De reden? De twee hadden een liefdesrelatie gehad, maar nadat Joannes Baptista, ook wel Hendrik genoemd, zich gewelddadig had gedragen tegenover Henrica tijdens een ruzie, had het meisje de relatie verbroken. De verbitterde jongeman kon deze afwijzing niet verkroppen.

Maar klopt het krantenbericht wel? Wat staat er in het doodsoorzakenregister? Bij Joannes Baptiste Henricus staat er ‘verhanging’, maar bij Hendrica staat er ‘onbekende oorzaak’. Er was nochtans een wetsdokter aangesteld, maar die weet het dus ook niet met zekerheid. Misschien is zij wel in haar slaap overleden en heeft hij er gewoon een einde aan gemaakt uit verdriet? Juliette en Romeo van het Hopland in dat geval.

Een ander spoor?

Een dag later schreeuwde een jongeman van de daken dat hij de twee moorden had gepleegd:

Toen de onderzoeksrechter de verdachte ondervroeg, zag hij al snel in dat de man teveel ‘kortnat’ gedronken had en daardoor ‘een weinig in zijn verstand gekrenkt was’. De onderzoeksrechter besliste dat de man niet verantwoordelijk was voor de dood op Hendrik en Henriette.

Het ziet er dus naar uit dat het geen dubbele moord was. Hoogst waarschijnlijk kunnen we ook niet spreken van een Romeo en Juliette-verhaal waarbij één partner zelfmoord pleegt vanuit verdriet over de dood van de ander. Naar alle waarschijnlijkheid gaat het hier wel degelijk om een passiemoord op een vrouw door een gedumpte minnaar, net zoals de kranten het in eerste instantie beschreven. Een verdere zoektocht in kranten en archieven levert geen extra info over het geval. Er is ook geen assisendossier over de zaak terug te vinden.

Onze nieuwsgierigheid is nog niet gestild, daarom duiken we in de voorgeschiedenis van het gezin.

Een (nieuw)samengesteld gezin

Volgens Het Handelsblad waren de ouders van beide overledenen een 15-tal jaar voordien gehuwd en dat klopt min of meer. Het is 12 jaar, zo leren we uit hun huwelijksakte. Josephus De Koning en Maria Theresia Suetens traden in het huwelijk in 1861. Het was voor beiden een tweede huwelijk.

Maria Theresia Suetens verloor haar man, Fredericus Adolphus Otterbeen in augustus 1859 aan cholera. In december 1858 was het jongste kind reeds overleden na 3 weken. Ze bleef alleen achter met 7 kinderen. De 11-jarige Henrica, en de 9-jarige Joannes Baptista werden ondergebracht in het weldadigheidsgesticht in de Rochusstraat. Henrica werd daarna overgebracht naar de Lange Gasthuisstraat 29 waar het ‘Maagdenhuis voor Weesmeisjes’ gelegen was. Tijdens haar afwezigheid verhuisde haar moeder meerdere keren met de jonge kinderen die nog thuis woonden, zo leren we in de bevolkingsregisters. Van de Boeksteeg 134/22, ging het naar de Kleine Markt 17/2 en dan naar de Bontemantelstraat 14, om in september 1860 uiteindelijk te landen in de Kipdorpvest 24. Daar komt het gezin De Koning in beeld.

Het gezin De Koning woonde op nummer 18. Moeder De Koning was op 2 september 1859 gestorven aan ‘fièvre pernicieuse’ (kwaardaardige koorts) en in juni 1860 overleed het jongste kind van het gezin. Vader De Koning bleef achter met 3 kinderen waaronder Joannes Baptista Henricus, de latere ‘Romeo’ uit ons verhaal.

Heel veel verbeelding heb je niet nodig om de solidariteit tussen de families Otterbeen – De Koning te voelen. Allebei verloren in hetzelfde jaar een wederhelft en ook een kind. Beide ouders bleven achter met jonge kinderen en vele monden om te voeden.

Op 17 februari 1861 volgde er dan ook een huwelijk tussen de weduwe Otterbeen en de weduwnaar De Koning. Beiden verhuizen naar Hopland 38 waar de Otterbeens reeds een maand eerder introkken. Jan Baptiste wordt uit het weldadigheidsgesticht gehaald en verblijft terug bij de familie.

Geliefden of toch niet… ?

Pas 10 jaar later komt Henriette terug naar huis. Op 10 november 1871 trekt ze in bij de rest van de familie in de Lange Gang 26/5 nadat ze op de Meir 57 als meid in dienst is geweest vanaf 19 november 1868.

Daar gaat Henriette de romance aan met haar stiefbroer die amper twee jaar later tot haar vroegtijdige dood lijdt.

Henriette en Henricus waren niet de enige kinderen uit het samengestelde gezin die een relatie aangingen. Op 8 oktober 1863 was de oudste zoon De Koning, Jacobus, reeds getrouwd met de oudste dochter Otterbeen, Joanna. Amper 18 dagen nu dit huwelijk wordt hun eerste kind namelijk geboren. In 1865 gaat deze prille familie De Koning enkele huizen verder wonen.

Voor Henriette en Henricus zou het nooit zover komen. Ieder huisje heeft zijn kruisje, maar sommige worden toch harder getroffen dan anderen.

Bronnen:

• Huwelijksakte van Josephus De Koning en Maria Theresia Suetens, 1861, nr. 109. Huwelijksakten Antwerpen, Stadsarchief Antwerpen.
• Doodsoorzakenregisters Antwerpen, 1873, nrs. 727 en 728, en 1865, nr. 107
• Bevolkingsregisters 1855-1866 en 1866-1880 (Laatst geraadpleegd op 12 november 2024, https://felixarchief.antwerpen.be/archievenoverzicht/83819)
• L’indépendance Belge, 12 maart 1873, pagina 1. (Laatst geraadpleegd op 12 november 2024)
• Het Handelsblad, 9 en 10 maart 1873, pagina 2-3 (laatst geraadpleegd op 12 november 2024)
• Het Handelsblad, 11 maart 1873, pagina 3. (laatst geraadpleegd op 12 november 2024)
• Het Handelsblad, 12 maart 1873, pagina 3 (laatst geraadpleegd op 12 november 2024)