Op het lanceringsevent voor de databank op 22 april 2025 in het Felixarchief presenteerden professor Isabelle Devos, professor Hilde Greefs en doctoraatsstudent Tom Hacha ons vol passie hun eerste resultaten en verdere onderzoeksplannen.

In haar presentatie legde professor Isabelle Devos ons uit wat precies de epidemiologische transitie is en illustreerde ze hoe we onderzoek naar doodsoorzaken doen aan de hand van de casus van de griep.

Isabelle toonde in haar presentatie hoe het vrijwilligersproject S.O.S. Antwerpen een sneeuwbaleffect in gang zette. Het project leidde tot het tot stand komen van meerdere onderzoeksprojecten en -netwerken waarin onderzoek naar doodsoorzaken centraal staat.

Isabelle toonde ons hoe de epidemiologische transitie in België verliep. We zagen de grote sterftepieken die België en Antwerpen troffen, en de enorme impact van infectieziekten zoals cholera en pokken in de 19^de eeuw. Aan het einde van die eeuw eisten infectieziekten steeds minder slachtoffers en in de 20^ste eeuw werden ouderdomsziekten, zoals kanker en hart- en vaatziekten, de voornaamste doodsoorzaken.

Dit is een ongeziene evolutie waarbij de levensverwachting meer dan verdubbelde. Begrijpen hoe en waarom deze transitie plaatsvond, is een van onze centrale onderzoeksvragen.

Hygiënische verbeteringen, de bacteriologische revolutie en vaccinaties speelden ongetwijfeld een rol in de stijgende levensverwachting. Maar we zien dat de dalende sterftetrend al vroeger werd ingezet. Dankzij de databank van Antwerpse doodsoorzaken zullen we nu kunnen onderzoeken hoe dat precies kwam en welke factoren een rol speelden.

Hoe we zo’n onderzoek precies aanpakken illustreerde Isabelle aan de hand van het voorbeeld van de griep. Eerst bestuderen de onderzoekers de verschillende termen die werden gebruikt in het doodsoorzakenregister, vervolgens bekijken ze de chronologie van de ziekte, het profiel van de slachtoffers en de ruimtelijke verschillen. Tot slot gaan ze na hoe de stadsinfrastructuur en de maatregelen van de overheid en andere spelers de verspreiding van de ziekte beïnvloedden.

De presentatie van Isabelle toonde dat er heel wat komt kijken bij de analyse van een ziekte door de jaren heen en dat dit soort onderzoek zeker en vast de moeite loont: voor de Spaanse griep wees dit onderzoek voor het eerst uit dat mensen in de verkoop- en dienstensectoren zoals de horeca het hardst werden getroffen. Hun blootstelling aan vele mensen verhoogde hun risico, en dat van hun familie.

De slides van Isabelles presentatie kunnen jullie hier herbekijken.